Kesim Yöntemi: Leading Edge mi, Trailing Edge mi?
Klasik dimmer’lar genellikle “leading edge” (ön kenar kesim) metoduyla çalışır; bu yöntem akkor flamanlı lambalarda kabul edilebilirdir. Modern LED sürücüleri ise çoğunlukla “trailing edge” (arka kenar kesim) ile daha stabil davranır. Yanlış eşleştirme, düşük seviyelerde titreme, vızıltı ve düzensiz parlaklık artış–azalışına yol açar. Dimmer ve sürücü dokümanlarında belirtilen uyumluluk tablosu dikkate alınmalı; “universal” etiketli dimmer’lar bile saha testinden geçirilmelidir. Aynı devrede farklı marka–model LED’leri karıştırmak, eşiklerin dağılmasına ve titremenin büyümesine sebep olur.
Minimum Yük, Alt Uç Trimi ve 3-Telli Dimmer’lar
Birçok dimmer, belirli bir minimum yükün altında kararsız çalışır. LED’lerin düşük güç tüketimi, dimmer’ı “kararsız bölge”ye iter. Çözüm için iki yaklaşım vardır: Alt uç trimi ayarı olan dimmer kullanarak en düşük seviyeyi güvenli aralıkta sınırlandırmak veya uygun bir bypass/yalancı yük ile devreyi dengede tutmak. Nötr hattı gerektiren üç telli dimmer’lar, tek telli modellere göre genellikle daha stabil ve parazite dayanıklıdır. Bu, özellikle sahne otomasyonunda ve çoklu kontrol noktalarında hissedilir fark yaratır.
Sürücü Kalitesi, PWM Frekansı ve EMI
LED sürücüsünün PWM frekansı ve akım regülasyonu, titremenin gerçek yüzünü belirler. Düşük frekanslı PWM, çıplak gözle fark edilmese de kamera kayıtlarında bariz bantlanma yapar. Akım regülasyonunun zayıf olduğu sürücüler, küçük voltaj dalgalanmalarında dahi parlaklığı dalgalandırır. EMI (elektromanyetik girişim) koruması yetersiz olan ürünlerde, zayıf akım altyapısıyla aynı kılavuzda taşınan kablolardan parazit alınabilir. Kablo tepsilerinde ayrım yapmak, kesişimlerde 90° kuralını uygulamak ve topraklamayı sağlam tutmak, bu etkileri bastırır.
Montaj, Isı ve Çoklu Butonlu Kutu Etkisi
Dimmer’lar ısı üretir. Çoklu anahtar kutularında yan yana çalışan dimmer’lar, üreticinin “derating” tablolarına göre kapasite kaybına uğrar. Bu, düşük seviyede titreme ve ömür kısalması olarak döner. Kutu içi kablo sıkışıklığı, bağlantıların gevşek kalmasına ve temas direncinin artmasına yol açar. Klemenslerin tork değerinde sıkılması, kablo uçlarının pabuçla sonlandırılması ve kutu içi ısı yönetimi, sahadaki “küçük” ama kritik detaylardır.
Teşhis ve Saha Testi
Titreme şikâyetinde önce basit bir ayrım yapılır: Aynı sürücüye bağlı tüm armatürler mi titriyor, yoksa tekil armatür mü problemli? Yük azaltıldığında veya farklı dimmer takıldığında davranış değişiyor mu? Akıllı telefonun ağır çekim video modu, düşük frekanslı titremeyi gözle görünür kılar. Alternatif olarak lux ölçerle dalgalanma izlenebilir. Sonuçlar, sürücü–dimmer uyumsuzluğunu mu, minimum yük problemimi yoksa kablolama/parazit etkisini mi işaret ediyor, buna göre aksiyon alınır.
