Zaman–Akım Eğrileri ve Kademelendirme
Termik-manyetik otomatik sigortaların davranışı, üreticinin verdiği zaman–akım eğrileriyle tanımlanır. Aşırı yükte termik bölüm gecikmeli, kısa devrede manyetik bölüm anında açar. Alt devrelerde (örneğin priz veya aydınlatma) seçilen sigortanın eğrisi, üst devredeki korumanın açma eğrisinden daha hızlı olmalıdır. Böylece arızayı önce alt devre karşılar. B/C/D eğrisi gibi hassasiyet sınıfları rastgele seçilmemeli; marş akımı yüksek cihazların olduğu hatlarda uygun karakter belirlenmelidir. Üst kademede yer alan koruma elemanının kesme kapasitesi, besleme noktasının kısa devre akımını güvenle karşılamalıdır.
RCD, Sınıflar ve Seçici Tip Kullanımı
Kaçak akım koruma röleleri (RCD) insan hayatı için vazgeçilmezdir; ancak selektivite açısından ayrıca düşünülmelidir. Aynı hat üzerinde art arda iki RCD kullanıldığında, üst kademede “S” (selective/time-delay) tip tercih edilerek alt kademedeki cihazın önce açması sağlanır. Yaşam alanları için 30 mA hassasiyet yaygınken, ana girişte yangın riskini azaltmak amacıyla daha yüksek eşiğe sahip, gecikmeli ve seçici bir cihaz konumlandırılabilir. Devre bazında daha rafine çözüm isteniyorsa RCBO tercih edilir; böylece her devrede hem aşırı akım hem kaçak akım koruması tek cihazla sağlanır ve yanlış açmalar azalır.
Kısa Devre Kesme Kapasitesi ve Hat Yapısı
Selektivite yalnız eğriyle değil, kesme kapasitesi ve kablo düzeniyle de ilgilidir. Besleme noktasına yakın devrelerde kısa devre akımı büyüktür; bu yüzden üst korumanın kesme kapasitesi yeterli olmalı, alt devrelerin kablo kesitleri ve güzergâhları ısıl değerlere uygun seçilmelidir. Aynı kanalda çok sayıda kablo taşınması, ısıyı artırır ve izin verilen akımı düşürür; bu da koruma cihazı seçimini etkiler. Pano içi baraların ve klemenslerin tork değerinde sıkılması, temas direncini düşürerek ısınmayı ve hatalı açmaları önler.
Pratik Planlama ve Etiketleme Disiplini
Selektivite kâğıt üzerinde başlar, sahada biter. Pano kapağında güncel bir devre planı, her sigortanın neyi beslediğini gösterir. Etiketler okunaklıysa arıza anında doğru müdahale hızlanır. Aydınlatma, priz, mutfak cihazları ve iklimlendirme gibi gruplar ayrı sigortalara bölünmeli; tek sigorta altına yığılmış devrelerden kaçınılmalıdır. Kaçak akım cihazlarının test butonları düzenli aralıklarla denenmeli; ölçüm cihazıyla kaçak akım ve izolasyon değerleri kontrol edilmelidir. Bu disiplin, teoride kurduğunuz selektivitenin pratikte de işlemesini sağlar.
