Akım Taşıma Kapasitesi ve Isınma
İnce kesitli kablo, aynı akımda daha fazla ısınır. Isı, izolasyon malzemesinin yaşlanmasını hızlandırır ve temas noktalarında ark oluşumuna zemin hazırlar. Sigortayı “bir kademe yükseltmek” ısınmayı çözmez; aksine kabloyu korumasız bırakır. Koruma elemanı, kabloyu koruyacak şekilde seçilmelidir; yani sigorta değeri kablo kesitinin akım taşıma kapasitesini aşmamalıdır. Klemenslerde tork değerlerine uygun sıkma ve pabuçlama yapılmadığında, akım dar bir yüzeyden geçer ve ısı daha da artar.
Gerilim Düşümü ve Performans
Uzun hatlarda ve yüksek akımlı yüklerde gerilim düşümü, cihazların beklenen performansın altına inmesine yol açabilir. Motorlar geç kalkış yapar, ısıtıcılar yeterli ısınmaz ve elektronik cihazlar hata verir. Gerilim düşümünü sınırlamak için kesit artırılır veya hat uzatılacaksa ara dağıtım düşünülür. Aydınlatma hatlarında ani parlaklık dalgalanmaları ve titreme, çoğu zaman yetersiz kesit ve hat düzeninin göstergesidir. Bu tür semptomlar, kablo ve devre planının yeniden gözden geçirilmesi gerektiğini anlatır.
Döşeme Yöntemi, Ortam ve Kanal Yoğunluğu
Kablonun boru içinde, kablo kanalında, sıva üstünde ya da toprak altında taşınması; ısı yayılımı ve akım taşıma kapasitesi üzerinde doğrudan etkilidir. Aynı kanalda çok sayıda kablo bulunması, ısınmayı artırır ve izin verilen akımı düşürür. Ortam sıcaklığının yüksek olduğu mahallerde, kesit seçiminde düzeltme katsayıları dikkate alınmalıdır. Kablo tepsilerinde zayıf ve kuvvetli akım ayrımı yapılması, hem paraziti azaltır hem de ısıl yükü dengeler. Bu ayrım, sistemin bütünsel güvenliğini artırır.
Uygun Malzeme ve Bağlantı Kalitesi
Kablo kalitesi, yalnız iletken kesiti ile ölçülmez. İzolasyon malzemesinin ısı dayanımı, UV ve kimyasal etkenlere direnci, yangın sırasında duman yoğunluğu ve halojen içeriği gibi başlıklar da önemlidir. Bağlantı elemanlarının uyumu, pabuçların doğru seçimi ve klemenslerin tork değerlerinde sıkılması, kesitin gerçek performansını ortaya çıkarır. Oksitlenmiş bağlantılar ve gevşek klemensler, doğru kesiti bile yetersiz hâle getirebilir. Bu nedenle “iyi malzeme, iyi montaj ve doğru koruma” üçlüsü aynı anda sağlanmalıdır.
Pratik Yaklaşım ve Denetim
Yeni devre açarken ya da mevcut devreyi güçlendirirken, yük profili ve hat uzunluğu netleştirilmelidir. Aşırı yük çekebilecek cihazlar için ayrı hat ve uygun kesit planlanmalı; çoklayıcılar üzerinden besleme bir alışkanlık hâline getirilmemelidir. Periyodik denetimlerde termal tarama, izolasyon ölçümü ve pano düzeni kontrolü yapılmalı; aşırı ısınma eğilimi olan noktalar düzeltilmelidir. Bu yaklaşım, arızaları oluşmadan yakalar ve bakım maliyetini öngörülebilir kılar.
